A.
Unsur
intrinsik novel
1.
|
Téma
|
:
|
Katerpaksaan
|
|
2.
|
Galur
|
:
|
Mérélé
|
|
3.
|
Amanah
|
:
|
Ulah sok gorѐng sangka ka batur, sanajan jalmana siga
jalma jahat, tapi can tangtu ѐta tѐh
jalma anu jahat.
|
|
4.
|
Palaku
|
:
|
|
|
5.
|
Latar/setting
|
:
|
Tempat: Setatsion Sѐrang,Kantor, balѐ rѐkrѐasi, bioskop Banten-Park,
tukangeun asrama, imah nini sunarnya di Lѐmbang, leuweung, imah mang jalil,
setatsion Bandung, asrama (kamar Sunarya, kamar Yunus, hereupeun kamar
Yunus).
Waktu : Saptu jam 6 sorѐ, malem
minggu, peuting, isuk, sareupna.
|
|
6.
|
Gaya
basa
|
:
|
Ngagunakeun
basa sunda sapopoe
|
Ringkesan
Carita
Poѐ Saptu jam 6 sorѐ, di setatsion
Sѐrang aya saurang budak lalaki nu diuk sorangan, manѐhna katingal sedih jeung
bingung. Harita di setatsion tos tiiseun. Teu lila datang 2 urang jajaka,
nyaѐta Yunus jeung Cѐcѐ. Yunus sareng Cѐcѐ dipiwarang ku Tuan Dirѐktur kanggo
ngajemput Winarya, murid anyar tѐa. Tapi Winarya alimeun, pokna tѐh sieun
cenah. Sieun kabitur, sieun kabitur da anjeuna tѐh sanѐs Winarya, tapi Sunarya.
Anjeuna dipaksa ku bapana (bapa tѐrѐ) pikeun ngagantian lanceukna (lanceuk
tѐrѐ) Winarya, sakola di sakola ieu.
Saentos di bibita, diolo, anjeuna
keresa ka sakola. Wengina, tos dalahar, “Winarya” nepungan Juragan
Sunda, Wakil Dirѐktur dianteur ku Yunus. Alhamdulillah anjeuna teu kabitur yѐn
anjeuna sanѐs Winarya, Terus Yunus nganteurkeun “Winarya” ka kamarna. “Winarya”
sakamar jeung Hari
Beuki lila “Winarya” beuki bisa
nyesuaikeun diri ka kaayaan didinya. Geus aya 3 bulanna, cenah Mang Jaril,
tukang ngompa cai peuting-peuting ningali lalaki nu nyorѐn bedog
panjang, bari nanyakeun Winarya. Cѐcѐ nyimpulkeun yѐn Winarya tѐh aya
cacampuran jeung si bedog panjang, jelema teu bener.
Di hiji peuting,Yunus jeung
Cѐcѐ baradami rѐk lalajo rapat umum, di bioskop Banten-Park. Yunus
jeung Cѐcѐ ogѐ ngajak “Winarya”. Pas rѐk indit,
ngadak-ngadak Juragan M nitah Yunus jaga, sabab budakna teu raraos.
Tapi aranjeuna anggeur angkat, sakedap ieuh cenah. Karѐk gѐ nepi, katingali
rapat tѐh bubar. Ceunah dibubarkeun ku P.I.D. Didinya katingali seueur pulisi.
Kusabab rapat teu jadi, maranѐhna baralik deui. Sup katukangeun asrama. Can
nepi maranѐhna areureun. Gok Si Bedog Panjang. Beungeutna teu katingali,
batrѐna nyorot ka “Winarya”.
“Mana Winarya ? Eh,
geuning ieu mah Sunarya, ati-ati siah” ceuk Si Bedog Panjang.
Lѐos mangkat. Yunus, Cѐcѐ, jeung
Sunarya langsung arasup.
Isukna Yunus mikeun poswѐsel titipan
Juragan M nu dibikeun kamari basa dibѐrѐ pancѐn jaga tѐa.Eta tѐh poswѐsel ti
“Sunarya”,eusina duit jang pakansi jeung surat. Tina suratna kanyahoan Winarya
tѐh aya di Lѐmbang, da posna pos Lembang. Ceuk Winarya, Sunarya ulah ka
Kuningan, ka Lѐmbang baѐ. Yunus jeung Cѐcѐ gѐ rѐk ngilu pakansi ka ditu.
Di Lѐmbang maranѐhna cicing di imah
nini Sunarya. Maranѐhna nyangka Winarya aya di imah ninina, ari pѐk
tѐh eweuh, ninina gѐ teu apaleun saha Winarya. Kabeneran harita aya Mang
Murnasim,amang Sunarya.
Isukna Sunarya ngajak barudak
salembur keur ngajirѐt Cangѐhgar. Isukna deui barudak marangkat ka leuweung.
Sapanjang jalan barudak garogonjakan, aratoh pisan, tapi aya saurang nu cicing
waѐ. Dudukuyna dileuleupkeun.Ceunah ѐta tѐh budak kukut Mang Jadil, didieuna gѐ
karѐk sakeudeung, ngarana Wawan.Geus nepi jiret langsung dipasangkeun.
Maranѐhna meunang cangѐhgar loba, tuluy di beuleum, didalahar. Terus rareureuh,
keur kitu katingali Wawan mѐrѐ kode ka Sunarya.Tuluy maranѐhna ngajauh ti
barudak nu lain, ngobrol duaan. Cѐcѐ nuturkeun. Kadѐngѐ maranѐhna ngomongkeun
Si Bedog Panjang jeung barang titipan bapana. Cѐcѐ ogѐ ningali Mang Murnasim.
Tina kajadian ѐta kanyahoan yѐn Wawan tѐh Winarya.
Peutingna Yunus, Cѐcѐ, jeung Sunarya
langsung sarѐ. Yunus jeung Cѐcѐ sakamar, ari Sunarya mah di kamar ninina. Rѐk
reup katingali Sunarya kaluar bari keketeyeupan. Maranѐhna naluturkeun. Sunarya
mangkat ka arah imah Wawan. Ti kajauhan katingali Si Bedog Panjang rѐk ka imah
Wawan. Si Bedog Panjang cicing di hareupeun imah Wawan. Katingali Sunarya
ngalungkeun cepuk, berebet lumpat teu pupuguh. Si Bedog Panjang mangkat.
Gedebut labuh, suku Si Bedog Panjang di tengkas ku Yunus jeung Cѐcѐ. Batrѐ
jeung cepukna ngapung, tuluy ditangkeup ku Yunus jeung Sunarya. Tapi Si Bedog
Panjang na mah teu beunang.
Cepuk tѐh ayeuna mah dititipkeun ka
Yunus, nepi bapana kaluar ti bui, bapana dibui lantaran ngadѐk babaturanna.
Asalna cepuk tѐh dititipkeun di Winarya, ulah dibuka cenah. Cepuk tѐh aya nu
mikahayang. Ku bapana disebutkeun ѐta cepuk aya di Winarya nu sakola di Sakola
Normal Sѐrang. Eta sababna Sunarya dititah ngagantian Winarya sakola di ditu,
amѐh ѐta jelema teu papanggih jeung Winarya. Nu mikahayang na tѐh Si Bedog
Panjang tѐa.
Isukna Mang Murnasim geus aya di
imah nini Sunarya. Man ѐhna mawa tingkem nu eusina oleh-oleh, jang gahѐl-
gahѐleun di asrama. Mang Murnasim ogѐ rѐk bareng da aya tagiheun di Karawang
cenah. Jadi isukan maranѐhna janjian jeung Mang Murnasim di setatsion. Mang
Murnasim ogѐ mapatahan lamun barang berharga kudu disimpen di tempat nu teu
disangka. Terus cepuk tѐh diasupkeun kana tingkem, nurut ka papatah emang.
Nepi di Sѐrang Yunus, Cѐcѐ, jeung
“WInarya” langsung ka asrama. Di asrama barudak marukaan oleh-oleh pakansi.
Kaasup Sunarya, Cѐcѐ, Yunus, jeung Hari. Rupana loba pisan. Pas tingkem di
buka, kacida reuwasna Sunarya ningali cepuk eweuh. Ari Yunus mah tenang wѐh.
Geus Hari kaluar, Yunus mere nyaho, eusi tingkemna geus dipindahkeun kana
kardus nu aya di manѐhna, tuluy ditingalikeun.
Tina kajadian nu enggeus-enggeus, Yunus
jeung Cѐcѐ narik kasimpulan yѐn Si Bedog Panjang tѐh Mang Murnasim. Aranjeuna
narik ѐta kasimpulan sabab sababaraha alesan. Kahiji, basa ngajiret cangѐhgar
Cѐcѐ ningali Mang Murnasim. Kadua, basa di setatsion Sunarya ningali tingkem nu
sarua, terus Mang Murnasim turun, Mang Murnasim ogѐ nyahoeun Yunus nyimpen
cepuk didinya, bisa waѐ Mang Murnasim nukeurkeun tingkem ѐta kana tingkem nu
sarua basa mangmawakeun barang tadi. Pan Si Bedog Panjang tѐh moro-moro cepuk
ѐta.
Geus rada lila ti pakansi, “Sunarya”
ngirim surat, eusina manѐhna rѐk ka Sѐrang mawa tingkem tѐa. Terus ngirim surat
deui, eusina yѐn bapana geus teu aya.Atuh Sunarya sedih da geus teu boga
sasaha, tapi Alhamdulillah aya keneh baraya di Kuningan.
Teu lila ti harita “Sunarya” datang
ka Sѐrang.Terus aya kabar aya jalma mundar mandir waѐ di sakola.Cѐcѐ jeung
Yunus langsung mastikeun ѐta tѐh Si Bedog Panjang. Tuluy Yunus, Cѐcѐ jeung
barudak ka tukang, rѐk mergokan Si Bedog Panjang. Geus katingali gidigna Yunus
jeung Cѐcѐ langsung nyerang.
“Eh geuning emang ? Hapunten Mang
menawi tѐh sanes Emang.. Atuda sumpingna ti dieu.”
“Muhun den, teu sawios. Muhun lepat
Emang jolna ti dieu nya ?”
Tuluy Mang Murnasim ka jero, di
jamu. Sanggeus ѐta ngobrol jeung Yunus.
“Mang ari Si Bedog Panjang tѐh Emang
?”
“Bedog Panjang ?”
“Eta tѐh sebutan abdi sareng Cѐcѐ ka
jalma nu sok nyoren bedog panjang.”
“Muhun, Emang tѐh keur merjuangkeun hak Sunarya tina
harta paninggalan indungna nu dibawa ti keur indungna jeung bapa kandungna.
Harta ѐta tѐh di bawa ku Ki Sadiman, manѐhna mah jalma teu bener.”
Tuluy Cѐcѐ ngageroan Sunarya jeung
Winarya. Geus kumpul,eusi cepuk nu aya di Yunus dibuka, eusina tѐh perhiasan
emas nu kacida lobana. Aya buktina yѐn ѐta emas kagungan indung Sunarya,
buktina nyaѐta sadaya surat emasna aya di Sunarya. Ceuk Sunarya indungna
nitipkeun surat-surat emas ka manѐhna basa aya kѐnѐh. Tuluy sadaya satuju ѐta
harta tѐh dibagi nurutkeun hukum islam tapi saking bageurna.
Sunarya, emas ѐta dibagi dua jeung Winarya, padahal nurutkeun hukum, bagean
Winarya mah teu sakitueun. Yunus jeung Cѐcѐ gѐ ditawaran, tapi keukeuh
embungeun.
Kusabab Winarya teu boga sasaha
deui, Winarya cicing di imah Mang Murnasim. Atuh kacida atoheunna,
da Mang Murnasim tѐh teu gaduh budak. Mang Murnasim nganggap Winarya jeung
Sunarya siga budakna sorangan.